By Van Bawi Lian | Myanmar SAC he innpa tha an si ko nain ramri buaibainak kong ah cun Tuluk le Thailand nih Myanmar (SAC) hi an mawhchiat i nawlnak an tuahter tthan peng. Asinain, India belte cu daiziar in a um kho.
Kachin-Tuluk ramri, Shan-Tuluk ramri ah bomb a tlak, SAC nih ramri lonh in ralkap vanlawng a zuanter ahcun Tuluk cozah nih a mawhchiat colh lengmang.
2015 ah MNDAA le SAC ralhrang an i kap i SAC vanlawng bomb Tuluk ram ah a tla. Tuluk cozah nih likmalak tiah fighter jet 2 ramri ah a thlah, Tuluk ram i Myanmar ambassador an auh i an sik. Myanmar nih nawlpatnak ca lawng si loin nawlpattu palai bu tiang in a thlah hna.
Naite July 2022 ah Kayin-Thailand ramri in SAC vanlawng cu Thailand ramchung ah caan tawi parekte a luh sual caah Thai nih Fighter Jet 2 a thlah lawng si loin ramri ah Tank le ralkap a thlah colh hna. SAC nih nawlnak ca an chuah.
Shan, Kachin le Kayin hrawng ah ramri buainak a um ahcun Tuluk le Thailand cozah hi an mar a zaang. Aruang a um.
Shanram cu Tuluk-Myanmar chawlehthalnak lam ngan bik a si pin ah Shan ramchung i nikhat ah tangka million in a lutmi Tuluk casino vialte le a dangdang Tuluk business vialte dairem tein rian an tuan khawh nakhnga Shan tlangcungmi hriamtlai pawl lungtluanh hi abiapi tuk.
Phundang in chim ahcun Shanram chung ah Tuluk cozah le Tuluk mipi a mitthitmi business tampi hi Shan tlangcungmi hriamtlai hna kutcung ah an um. Azapi in an kut cung ah a um lo hmanh ah nawlngeihnak zeimawzat an ngei hna.
Kachin ramchung i lungvar/sui khor a cotu company pawl nih Myanmar cozah sin ah Tax 15-20% an pek bang in KIA/KIO sin ah 10% an pek lengmang ve a hau. Phundang in cun Kachin ramchung suikhor rian kong ah KIA/KIO nih nawlngeihnak a ngei. Abikin, Hpakanh ah.
Vawleicung ah Myanmar lungvar tam bik a luhnak cu Tuluk a si. Cucaah, Tuluk nih Kachin ah lungvar cawhnak rian tluang tein tuan a duh ahcun Myanmar cozah lawng si loin KIO/KIA zong aa buaktlak in a lungtluanh a herh.
Kayin – KNU nih Thailand-Myanmar ramri lawng si loin Pegu, Taningtharyi, Mon tiang ah hin a pennak a samh khawh hna. Cu KNU pennak hmun cu “Kawthoolei” tiah Kayin holh in an auh i, District 7 ah an tthen, Department 14 in KNU nih a uk.
NLD chan ah Kayin ram ah SAC nih lam a cawh ruang ah kahdohnak tiang a chuak. Aruang cu KNU pennak ram ah SAC nih KNU hnatlaknak loin rian a tuan kho lo. Myanmar-Thailand ramri lam chunh a duh zong ah KNU hnatlaknak a hau. Phundang in chim ahcun KNU nih a pennak hmunhma pawl ah a nawlngeihnak fek tein a samh khawh.
Cucaah Shan, Kachin le Kayin tibantuk ah Tuluk cozah le Thailand cozah nih tluang tein riantuan an duh a si ah siseh, ramri daihnak lenter an duh ah siseh, cu ram hna ah nawlngeihnak a ngeimi hriamtlai pawl lungtluanh hi abiapi ngai.
Chin – Chinram ah India cozah nih a mitthit dingmi business zeidah a um? Cu business pawl cung ah CNF/CNA nih zeimawzat tal nawlngeihnak a ngei kho maw?
Chinram ah India nih project ngan bik a ngeihmi cu Paletwa pawngte i Kaladan project a si. Cun, ramri chawlehthalnak ah Rihkhawdar-Zokhawthar Gate khi a si.
Khi Kaladan Project kong ah khin kan Chinmi hriamtlai nih nawlngeihnak zeimawzat an ngeih kho ve maw? CNF/A hi Key Player dirhmun ah a um kho ve maw?
Cun, abiapimi ramri chawlehthalnak kong ah nawlngeihnak teh kan Chinram ah kan ngei kho ve maw? ti pawl hi ruah caan an cu.
Atulio laklawh ahcun India cozah caah Chin hriamtlai le Chinmi lungtluanh nakin SAC lungtluanh hi abiapi deuh. Chin ramchung ah India nih abiapi tiah a ruahmi rian/hmunhma Chinmi nih kan Control khawhmi a um (rih) lo.